ความพยายามในการพัฒนาหุ่นยนต์ที่ฉลาดมากขึ้น ทำให้ศาสตร์แห่งจิตใจ (Mind Sciences) และวิทยาศาสตร์ของการรับรู้ (Cognitive Science) ได้รับความสนใจมากขึ้น มีคนสนใจศึกษามากขึ้นเรื่อยๆ สิ่งที่เคยเป็นนามธรรมสำหรับเราเช่นอารมณ์ต่างๆ ความรู้สึกตัว ความระลึกรู้ กำลังจะกลายมาเป็นสิ่งที่สามารถโมเดลได้ด้วยคณิตศาสตร์ หรืออัลกอริทึมทางคอมพิวเตอร์ ซึ่งภาวะเหล่านั้นในพุทธศาสนารู้กันมานานแล้วครับว่าเป็น "รูป" ไม่ใช่ "นาม" แต่อย่างใด ในอนาคตเมื่อเราสามารถโมเดลภาวะเหล่านั้นได้ เราก็สามารถทำให้หุ่นยนต์มีสภาวะเช่นนั้นได้
มนุษย์เรามีสิ่งหนึ่งที่สัตว์อื่นๆ มีน้อย นั่นคือ "สติ" หรือความระลึกรู้ว่าตัวเองทำอะไรอยู่ ในทางพระพุทธศาสนานั้น ระดับสติของมนุษย์แต่ละคนก็ไม่เท่ากัน พระอริยะบุคคลมีพลังของสติไวกว่ามนุษย์ปุถุชนทั่วไปมาก ท่านจึงรู้ตัวและสามารถระงับอารมณ์ หรือความอยากได้ทันท่วงที ซึ่งทำให้ท่านเหล่านั้นรู้เท่าทันภาวะความเป็นไปของสิ่งที่มากระทบสัมผัสต่างๆของท่าน สัตว์จะมีสภาวะของสติน้อยกว่า พวกมันจะทำสิ่งต่างๆไปตามสัญชาตญาณ เมื่อมีสติน้อยปัญญาก็มีน้อย
นักประสาทวิทยาเชื่อว่า สติหรือความระลึกรู้ เกิดจากการทำงานของสมองหลายๆส่วน ซึ่งหากเป็นเช่นนั้นจริง จักรกลก็น่าจะทำให้มีสติได้ ด้วยการสร้างส่วนต่างๆที่เกี่ยวข้องขึ้นมาทำงานร่วมกัน ศาสตร์ที่ว่านี้เราเรียกว่า สติประดิษฐ์ หรือ Artificial Consciousness หรือ Machine Consciousness ซึ่งเป็นศาสตร์ที่กำลังได้รับความสนใจเป็นอย่างมากครับ ศาสตร์ทางด้านนี้เข้าใจยากมากครับ แต่มีความสำคัญ เพราะมันจะทำให้มนุษย์และหุ่นยนต์ เขยิบเข้ามาใกล้ชิดกันมากขึ้นครับ
คืนนี้ผมนอนอยู่ที่ไร่องุ่น มาทำงานภาคสนาม 3 วันครับ มองออกไปข้างนอกมืดและเงียบมากครับ วันหลังผมจะกลับมาเขียนเรื่องนี้ต่อครับ เพราะจริงๆ แล้วยังมีคำถามอีกมากมาย เช่น จักรกลมีรักได้หรือไม่ จักรกลมีความสุขได้หรือไม่ ..........
